PALACIO DEL GOBERNADOR

 

RETRATO N.16

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

PALACIO DEL GOBERNADOR

Ti Palacio del Gobernador ti pagnaedan ken pagopisinaan

ti gobernador sibil iti Ilocos Norte.

Makita ti dakkel a grandioso a pasdek [pondasion]

iti akin-amianan a sikigan ti plasa. Dua ti pagserkan

iti pasdek, maysa iti laud ken maikadua iti daya

a paset a nakaipatakderan ti kiosko wenno bassit

a pagtagilakuan a sumango iti amianan.

Daytoy a pasdek ti nagserbi nga opisina

ti Gobernador Sibil, sekretario, pagopisinaan

dagiti lokal a sanga ti gobierno karaman

ti Oficina de Haciendas, lugar a pagidulinan

iti kinabaknang ken rekursos [treasury],

ken guardia sibil.

Idi tawen 1918, nasuktan ken nabaliwan 

iti neoklasiko a disenio ti pasdek.

Ti nasao a pasdek isu ita ti Ilocos Norte Provincial Capitol.

.

.

.

[Nabulod ti ladawan ken ni Rev. Ericson M. Josue]

wwwkoleksiondagitinagkaunaaladawan.blogspot.com

KATEDRAL NI SAN GUILLERMO [ST. WILLIAM’S CATHEDRAL]

 

RETRATO No.15

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

KATEDRAL NI SAN GUILLERMO [ST. WILLIAM'S CATHEDRAL]

Naaramid ti immuna a langa ti simbaan ti Laoag iti kayo

ken atep a pan-aw, nipa ken labig babaen dagiti Augustinians

a nangistablisar ti parokia idi 1580. Natanang a naidisso

ken naipasdek ti agdama a pondasion ti simbaan

idi 1612. Nauram nga isut' nakaro a nakadadaelan

ti simbaan idi 1843 ngem naterimaan met laeng

manipud 1873 agingga iti 1880 babaen kadagiti 

Obras Publicas nga indauloan da Inhinyero Antonio

de la Camara ken Padre Santiago Muniz.

Inukoparan dagiti rebolusionario ti simbaaan idi 1889

ken ti armada ti Estados Unidos idi 1899.

Pinagsasalipan ti simbaan ti Aglipayano ken Romano Katoliko

no sino ti pudno nga agtagikua iti lote ken ti mismo

a simbaan. Nangabak ti Romano Katoliko iti nasao

a pasalip.

Naisubli ti dati a ngayed ti parupa ti simbaan babaen

iti pannakanayon ti lime plaster-na idi 1936. Idi nabukel

ti Diocese of Laoag iti tawen 1961, nagbalin a katedral

ti simbaan.

Nabaliwan manen a naterimaan idi 1971-1972

tapno ad-adda a maisubli ti pudno a kalalanga 

ken parupa ti simbaan. Adda bassit nakita a rikki

ken perdi ti simbaan kalpasan a dinalapus

ti gingined idi tawen 1983.

.

.

.

.

*Nabulod dagiti ladawan a nausar

ken ni Rev. Fr. Ericson M. Josue

ken ti Filipinodeltiologist

KARAYAN PADSAN [PADSAN RIVER]

 

KARAYAN PADSAN [PADSAN RIVER]

RETRATO No.14

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

KARAYAN PADSAN, maawagan pay iti Laoag River,

wenno Sarrat River ken isu ti kaatiddogan a karayan

[bagi ti danum a dakdakkel ngem ti waig] iti Probinsia

ti Ilocos Norte.

Agatiddog/Kawasnay [length] ti Karayan Padsan iti

73.1 kilometro [45.4 milia] ken addaan ti

1,320 km(2)[510 sq mi] nga drainage basin

[wenno kanal/pagnaan/pagayusan ti danum].

Napintas ketdi ti panaggugudua wenno panagkakamang 

ti kangrunaan a pagayusan ti danum 

kadagiti munisipalidad ti Dingras ken Sarrat, 

kasta met a pakairamanan ti Siudad ti Laoag nga

isu iti sentro ti komersio ken kapital ti Ilocos Norte.

Kas resulta, namuli ti pakasaritaan ken kultura

daytoy a bagi ti danum kadagitoy nga ili ken

iti probinsia ti Ilocos Norte. Ditoy met la a karayan

ti pakakitaan iti Madongan Dam ti Dingras, ken

adda iti abay a sikigan ti Laoag International Airport [LIA].

.

.

.

*Nabulod dagiti ladawan a nausar iti 

City Planning & Development Office

.

wwwkoleksiondagitinagkaunaaladawan.blogspot.com

DAGITI LEYENDO/NALATAK A TAMBUREROS TI LAOAG

 

RETRATO N.13.

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

DAGITI LEYENDO/NALATAK A TAMBUREROS TI LAOAG

Am-ammo dagiti tambureros a kas kaunaan a banda a nagmartsa

iti puseg ti Siudad ti Laoag nga usar laeng ti tambor

ken fluta. Agtokar dagitoy kadagiti parada,

iti pagtitiponan wenno pagguummongan dagiti sisiudano

ken kadagiti kangrunaan a pasken ken okasion a kas

iti panagrambak ti fiesta.

A kas nagbalinen a tradision iti kultura dagiti

Laoagenios, agmartsa dagiti Tambureros iti lawlaw

ti siudad a mangipasimudaag ti umuna a senial ti lawag

iti kaaldawan a Panagfiesta ni San Guillermo

nga Ermitanio [Hermit], ti Patron a Santo ti Laoag.

Daytoy a panagmartsa maawagan iti "Diana around the city"

ken maaramid iti tunggal maika-10 nga aldaw ti Pebrero.

Agtulutloy pay la a maar-aramid daytoy a ritual

agingga iti agdama.

Naaramid ti orihinal a tambor iti bariles ti kayo

ken nagalotan iti tali ti napagango a lalat/kudil 

ti dingnguen iti agsumbangir a paset ti dram.

.

.

.

*Nabulod dagiti ladawan iti

City Planning & Development Office

.

wwwkoleksiondagitinagkaunaaladawan.blogspot.com

KAPILIA TI KATOLIKO ITI KAMPOSANTO TI LAOAG

 

RETRATO N. 12

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

KAPILIA TI KATOLIKO ITI KAMPOSANTO TI LAOAG

Saan a nalatak ken di unay ammo nga atraksion daytoy colonial-era a kapilia ti katoliko iti kamposanto ti siudad kadagiti turista ken gangannaet nga agpaspasiar iti probinsia ti Ilocos Norte—nga agingga ita, maus-usar pay laeng iti tiempo ti dipinturong wenno fiesta dagiti natay.

Kuna ti heritage blogger Estan Cabigas, “maysa daytoy kadagiti nabatbati a kapilia iti pagilian a pakakitaan nga agkakamang pay laeng dagiti radrilio a nakakapet iti mismo a bagi ti pasdek.”

Ti parupa ti kapilia isut’ maysa a kapintasan nga ehemplo ti makuna nga “typical northern Ilocano template” wenno maipapan kadagiti naisangsangayan a karakteristiko ni Ilocano mainaig iti maysa banag, pasamak ken lugar ti siensia ken arte maipapan iti panagdisenio kadagiti pasdek para ti simbaan.

.

.

.

*Nabulod dagiti nausar a ladawan iti Wikipedia ken Estan Cabigas.

NAGPATINGGA TI MONOPOLIO ITI TABAKO IDI 1882 BABAEN TI PAMMILIN TI COLONIAL GOVERNMENT

 

RETRATO N. 11

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

NAGPATINGGA TI MONOPOLIO ITI TABAKO IDI 1882 BABAEN TI PAMMILIN TI COLONIAL GOVERNMENT

Pinaggibus ti Colonial Government ti monopolio iti tabako idi 1882. Nangyeg ti monopolio ti di matantia a kantidad a benepisio iti pagilian iti adu a dekada, kangrunaanna kadagiti tattao a bukatot iti balitok.

Masansan nga agkitakit ken adda panagbuteng wenno pangadua dagiti mannalon ken mangmangged iti tabako idi ti agbalin a masakbayanda gapu ta nawaya dagiti ahente nga agtakaw, agsamsam ken agbirok no adda nakalemmeng a tabako kadagiti pagtaenganda. Istrikto pay a mapawilan dagiti mannalon nga aglako wenno agtabako iti bukod a produkto, no maduktalan a nagbasol wenno nagsalungasing iti pammilin, nakaro a dusa ti maipataw kadakuada. Ngem nagbalin nga agresibo a nagirakurak, awan ilimed ken diretso nga agsao dagiti misionario a mangsalaknib dagiti natibo kontra panagabuso dagiti empleadoda ken opisial ti gobierno a mangibagi kadakuada iti Ari ti Espania nga inhustisia ken saan a nainkalintegan nga aramid dagitoy nga ahente ti monopolio.

Kalpasan ti naannad ken naikkan ti konsiderasion a panagadal iti agtultuloy a panagisuplong mainaig ti maltrato dagiti tobacco producers, nangyulog ni Ari Alfonso XII ti Espania iti paglintegan a naiwayat babaen ti wagas ti dekreto idi Hunio 25, 1881 a nangibilin ti pannakawayawaya wenno abolision ti monopolio iti laksid nga agresulta a dakkel a pukaw a pamastrekan ti gobierno iti panagtengngel ken panagkontrol ti industria iti tabako.

Nagepekto ti abolision ti monopolio iti tabako idi 1882, sangagasut a tawen kalpasan ti pannakairugina.

.

.

.

.

*Nabulod dagiti ladawan a nausar ken ni Mr. Emilio Alvarez

*Sabali pay a naggapuan: Coffee Table Book iti Pananglagip ti Maika-50 nga Anibersario ti Panagbalin ti Laoag a kas maysa a Siudad

GABU AIRFIELD ken LAOAG INTERNATIONAL AIRPORT [LIA]

 

RETRATO N.1o

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

GABU AIRFIELD ken LAOAG INTERNATIONAL AIRPORT [LIA]

PINATAKDER dagiti Amerikano ti eropuerto sakbay ti Maikadua a Nainlubongan a Gubat ken napanaganan iti Gabu Airfiled. Inukoparan ken pinagbalin dagiti Hapon a kas pannakabase ti militarna idi Disiembre 1941. Bayat ti kampania a pannakaipasubli ti Luzon manipud kadagiti Hapon, indaluloan ni Major Simeon Valdez ti panagraut iti nasao nga airfiled, pinuoranda ti headquarters agraman dagiti pundo a gasolina. Naulit ti panagatake agingga a naagawda ti eropuerto idi Pebrero 15, 1945 idi inabanduna dagiti Hapon gapu iti agsasaruno nga atake ti militaria ti Commonwealth ken dagiti guerilia. Ket idi Abril 1945, nagsubli ti operasion ti airfiled ket napagbalin a regular a pagdissoan dagiti pakigubat nga eroplano ken transport aircarfts. Nagbalin ti airfield a kas paset ti pagtayaban ken air missions kontra kadagiti puersa ti Hapon iti Northern Luzon idi Abril ken iti Okinawa idi Hunio 1945.

Kalpasan ti gubat, nagbalin a naan-anay a civilian airport ti nasao nga airfield.

Nagbalin pay a maysa kadagiti eropuerto a nagdissoan ken nagsadengan ti Beritling DC-3 World Tour a naangay idi 2o17. Iti nasao met la nga eropuerto ti nakaipundoan ti uppat nga FA-50 light fighter aircraft bayat ti pannakasubok ti Israeli radars iti Paredes Air Station, Pasuquin, Ilocos Norte, ken manamnama nga iti masakbayan agbalin a permanente a pagtaengan ti isu met la nga FA-50 ti eropuerto a kas warning squadron ti aniaman a didigra wenno pammutbuteng iti siudad.

.

.

[Konteksto nabulod iti https://en.wikipedia.org/wiki/Laoag_International_Airport ken dagiti ladawan Source: City Planning & Development Office]

GABALDON ELEMENTARY SCHOOL

 

RETRATO N.o9

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

GABALDON ELEMENTARY SCHOOL

INLAWLAWAG ni dati nga Assemblyman Isauro Gabaldon ti inesponsoranna a linteg no apay a nabukel ti Act [Aramid] 18o1 nga ad-adda a nalatak nga awagna a “Gabaldon Law.” Ti kangrunaan a gagem ti Gabaldon Law ket tapno maital-o ti edukasion nga agpaay para iti amin— a mangilawlawag no apay a daytoy a klase ti pasdek “Gabaldon” ket masarakan iti intero a pagilian.

Nairaman iti disenio a masurot ti pannakabangon ti Gabaldon Law iti blueprint-na ti adu a partes/paset ti siam a classrooms [kuarto a pangisuroan], biblioteka, property room, ofisina ti prinsipal ken pagguumongan a lugar a makalaon iti uppat a gasut a tattao. Mabangon ti nasao a pasdek iti agarup uppat nga ektaria a lote a mamulaan ti kayo iti aglawlaw ken maaladan.

Kadagiti kuarto a pagbasaan ti Gabaldon Buildings, magustoan ken maay-ayo dagiti Filipino a mangrikna ti wayawaya a naipaidam kadakuada bayat ti panangsakop dagiti Espaniol ti pagilian. Addan dagiti Amerikano a nagisuro kadagiti Gabaldon Buildings iti tawen 19o7 ngem nagngudo ti akemda idi 1935 idi sublaten dagiti Filipino a manursuro ti posisionda.

Iti probinsia ti Ilocos Norte, naidokumento nga adda mapattapatta a 12 nga Gabaldon schools. Iti laksid a nagbalin dagitoy nga heritage structure, dagitoy nga Gabaldon schools ti nagbalin a saksi iti lokal ken sabsabali pay nga importante a pakasaritaan ti probinsia— dagiti eskuela, garison [lugar nga ayan dagiti paltog, soldado ken armas] ken dagiti ospital.

.

.

*[Binulodko ti ladawan iti Image & Content: http://museoilocosnorte.com/.../gabaldon.../nggallery/page/2]

LAOAG

 

RETRATO N.o8

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

TI nagan ti siudad ti “LAOAG” ket ti pannakaporma ti balikas manipud iti balikas-a-puon wenno sao-a-ramut, wenno iti sabali a pannao, nagrugian/nagramutan/napaadda [derivasion] iti termino ti Ilokano ’lawag,” a kayatna a sawen silaw wenno kinalawag/kinaklaro. Segun iti pakasaritaan, klaro ken asul ti tangatang ti Laoag. Gapu kadaytoy, mapapati a naited kenkuana ti nagan a “Laoag.”

Iti datos ti pakasaritaan ti Laoag, naorganisa a kas maysa nga ili idi 1585, nagbalin nga umuna a parokia ken umuna nga ili iti amianan a paset ti duog nga Ilocos [Old Ilocos—Ilocos Norte, Ilocos Sur ken La Union]. Nagbalin a siudad ti Laoag idi Enero 1966 babaen iti birtud ti Republic Act. 4584. Nagbalin a kapital [sentro] ti Ilocos Norte.

.

.

*[Binulodko dagiti ladawan iti Coffee Table Book iti Pananglagip ti Maika-50 nga Anibersario ti Panagbalin ti Laoag a kas maysa a Siudad]

TI LUMLUMNED A TORRE TI KAMPANA [Sinking Belltower]

 

RETRATO N.o7

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

.

TI LUMLUMNED A TORRE TI KAMPANA [Sinking Belltower]

Mapattapatta a nabangon ti torre ti kampana idi 17o7 kalpasan ti gingined. Makuna met a nalasatan ti torre dagiti sumagmamano a nakapsut a gingined manipud pannakapatakderna-- ken napagbalin a miembro iti makuna nga "Earthquake Baroque" style, etiketa wenno pagsasao daytoy dagiti eskolar nga arkitekto. Karaman ti sumagmano pay a simbaan iti Filipinas ken ti pagilian a Guatemala iti nasao nga etiketa.

.

Nabangon ti nasao a torre babaen kadagiti mangmangged [artisan] nga Ilocano nga usar dagiti radrilio, molases ken bulbulong nga aggapu iti lokal a mula a maawagan ti "sablot." Agarup 90 metros ti pondasion ken agtayag iti 45 a metros, ken makuna a solido ti istruktura ta ginasgasut a tawenen ti pinalabsanna.

.

Mapapati a lumned ti torre iti kada pulgada [apagkasangapulo ket dua ti maysa a pie] iti tunggal tawen. Awan sientipiko a makailawlawag kadaytoy a banag, ngem maysa a teoria ti maawat a rason-- nabangon [kano] ti torre iti nadarat a disso ken gapu ti kinadagsen ti istraktura ti makagapu iti in-inut nga ilelennedna.

.

.

[Nabulod dagiti ladawan iti National LIbrary of the Philippines, J. Tewell ken Kinulayang Kasaysayan]

GILBERT BRIDGE

 

RETRATO N.o6

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

GILBERT BRIDGE

Nangrugi ti pannakabangon ti Gilbert Bridge a mamagkamang ti Siudad ti Laoag ken San Nicolas idi 1912 ken nainaguraran idi Hulio 4, 1914.

Nainagan ti nasao a rangtay ken ni Bise Gobernador Newton W. Gilbert nga isu a mismo ti nangpundo ti pannakabangonna. Nalaokan amin a kongkreto, naikabil ken naipuesto dagiti paset ti rangtay nga usar ti takiag ken ima dagiti tao--a kaaduan dagiti babbai ti nagtrabaho ken isuda pay ti nagimaniher ti nagummong kadagiti darat.

.

[Nabulod dagiti ladawan iti City Planning and Development Office]

ERMITA HILL

 

RETRATO N.o5
[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

ERMITA HILL
masarakan iti daya nga abagatan a paset ti Siudad ti Laoag. Nabangon ti kongkreto a kros nga agarup 28-metro ti kangato/katayagna a kas simbolo ti pannakalagip ti Maikapat a Sentenario ti Kristianisasion iti Ilocos. Ti nakaay-ayat ditoy, naangay ti umuna a misa iti Siudad ti Laoag iti Ermita Hill. Kalpasanna, nagbalin nga umuna a missionaries' quarters ken umuna a kapiliada.

Saan laeng ti kinatalged [kinatalna] ti madiskobre no di pay adda gundaway a makita ti pakabuklan ti siudad-- ti Padsan River ken karruba nga ili a kas iti San Nicolas, Sarrat ken Vintar.
.
.
[Binulodko ti ladawan iti Coffee Table Book iti Pananglagip ti Maika-50 nga Anibersario ti Panagbalin ti Laoag a kas maysa a Siudad]

 

PLAZA DE ALFONSO XII

 

RETRATO N.o4

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

PLAZA DE ALFONSO XII

Ti Plaza De Alfonso XII, wenno ti nalatak a naganna ita nga Aurora Park, a makita iti sentro nga adda iti aglawlawna ti Katedral ni San Guillermo, ti City Hall ti Laoag, Marcos Hall of Justice, Ilocos Norte Provincial Capitol ken Sinking Bell Tower.

Naawagan iti Plaza De Alfonso XII a mairuknoy iti ari ti Espania. Iti nasao a plaza, nabangon ti sumagmamano nga obelisko [maysa a klase ti monumento--rektanggulo wenno kuadrado ti puon daytoy] idi 1881 a maidedikar met laeng iti Ari ti Espania Alfonso XII iti pananggibusna ti Monopolia ti Tabako.

Iti agdama, adda pay la a sitatakder dagiti obelisko. Maawagan ti plaza iti Aurora Park ita, nga iti setro daytoy, adda dita ti Estatua ti Nabaketan a Balasang [Maiden] a Pamulinawen.

.

.

[Binulodko ti ladawan iti Coffee Table Book iti Pananglagip ti Maika-50 nga Anibersario ti Panagbalin ti Laoag a kas maysa a Siudad]

CASA TRIBUNAL

 

RETRATO N.o3

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

Masarakan ti Casa Tribunal iti laud a paset ti town plaza, wenno ti nalatak a naganna ita--Aurora Park. Naaramid iti radrilio ken baldosa ti atepna.

Kalpasan a naaprobaran ken naruk-atan ti pundo nga agdagup iti P4, o28.32 idi Hulio 18, 1861, nabangon ti nasao a pasdek.

Maawagan ti pasdek iti Laoag City Hall ita.

.

.

[Nabulod ti ladawan kenni Rev. Fr. Ercison M. Josue]

LAOAG LEPROSARIUM, 1814

 

RETRATO N.o2

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

LAOAG LEPROSARIUM, 1814

Daan nga ospital a pakatamingan/pangagasan kadagiti pasiente nga addaan sakit a Leprosi [Kukutel/Ketong/Lepra]

[binulodko ti ladawan iti City Planning & Development Office]

Nostalgia

 

RETRATO N.O1

[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]

Laud a paset ti Rizal Street

[nabulod ti ladawan a nausar]