[Nabulod ti ladawan a naaramat]
RETRATO N.21
[Koleksion Dagiti Nagkauna a Ladawan ti Siudad ti Laoag]
Panawen ti Espaniol a Torre a Pagbantayan
DAGITI TORRE A PAGBANTAYAN TI GABU KEN LA PAZ
Ti Ilocos Norte ti maudi a probinsia iti Rehion ti Ilocos
a pagdaliasatan nga agturong iti amianan a paset ti pagilian.
Iti datos, addaan ti probinsia iti innem a torre a pagbantayan
ken nabigbig dagitoy a kas nailian a tawid ken kinabaknang.
Nangted dagitoy torre kadagiti nakadiskobre iti dua kapanunotan
ken panagamiris: umuna, maipada daytoy kadagiti sabsabali pay
nga immun-unan a nadiskobre a nabangon a torre—nabangon iti lugar nga adayo ti baybay; ken maikadua, importante ti torre gapu ti kaasidegna iti puyupoyan ken nagserbi a pagpatrolyaan ken mangwanawan/mangkita ti aktibidad iti bunganga ti Karayan Padsan a kangrunaan a pagdaliasatan a nawaya iti naglabas a panawen. Saan a mailibak a daytoy a torre a pagbantayan ket adda bukodna a guardia a mangkita ti kaungraan a pagserkan iti siudad.
Maibilang daytoy a paset ti kabaybayan iti amianan a daladal dagiti pirata nga agraut ti galeon [barko a paglayag a komersial] idi un-unana a panawen ti panagnegosio isu a mapapati a nabangon dagiti torre iti siudad.
Ti ebidensia a kaadda ti “torre a pagbantayan” ti mangiladawan iti kinaimportansia a maproteharan ken masalakniban ti ili [saan pay a siudad idi] in kaso nga adda mapasamak a panagraut iti Laoag.
Sabali laeng ti estoria dagiti nagkauna a nagnaed iti siudad a kunada: adda bukodna a barangay ti naporma a sand dunes ti La Paz a maawagan iti “torre.”
Kinaagpaysuananna, adda pay sabali a torre a nabangon iti kasumbangir a bunganga ti Karayan Padsan. Patien pay dagiti nakadiskobre kadagitoy a dua ti nabangon a torre iti kangrunaan a pagserkan ti Laoag idi a kas met ti nabangon a kaadda ti pantalan ti Currimao ken Romblon iti Probinsia ti Romblon idi panawen ti panagsakup ti Espaniol iti pagilian. Daksanggasat ta dagiti nabatbati pay a paset ti instraktura ket pinisangen ti daga.
Iti agdama, makita pay laeng ti sumagmamano a radrilio a naiwara iti daga a mapapati a nagtakderan ti torre— a mangpaneknek ken ebidensia a nabangon ti maysa “torre a pagbantayan” idi un-unana a panawen iti siudad.
[Nabulod ti ladawan ken ni Bernard Joseph Esposo Guererro]
